vervolg PIETER DU PLESSIS

 
REGIMENT IR595a SCHOTTEN 1 van Generaal Housten.
Het toeval wil, dat het infanterie regiment 595a Schotten 1 in garnizoen lag van 1776 tot 1781 in Nijmegen en vanaf 1779 tot 1781 zowel in Nijmegen als in Bergen op Zoom in garnizoen lag. In dit Schotse regiment dienden ook Nederlanders en Duitsers. Het staat nog niet vast, of Hendricus bij dit regiment diende of in één van de andere regimenten die in Bergen op Zoom in garnizoen lagen. 

BIJVOORBEELD: regiment IR595a Schotten,
1776 in garnizoen te Nijmegen
1779 in garnizoen te Nijmegen/Bergen op Zoom
1781 in garnizoen te Maastricht
Dit betekent dat het hele regiment van ergens in 1776 tot ergens in 1779 in Nijmegen lag, en dat het 1e bataljon ergens in 1779 in Nijmegen is gebleven; en het 2e bataljon ergens in 1779 naar Bergen op Zoom verhuisde tot ergens in 1781 toen het leger vervolgens naar Maastricht vertrok.

 

BOVENSTAANDE AFBEELDINGEN VAN BERGEN OP ZOOM UIT 1739 

HUWELIJK
Vast staat, dat Pieter rond de eeuwwisseling 'wonende' was te BopZ. In deze stad leerde hij in 1802 Anna Catharina Wijk (Weyk) kennen, zij werd geboren op 01-02-1781 te BoZ. Zij kwam uit een Duits Luthers gezin. Twee van de kinderen van Pieter en Anna werden in 1803 en 1804 geboren te BopZ. Pieter huwde in 1803 als één van de weinigen 'pro deo' voor de Schepen bank te Bergen op Zoom. 
Tussen 1804 en 1807 verhuisde Pieter met zijn gezinnetje naar Goes.
 
HUWELIJKSDOCUMENTEN ter inzage!
Op 3 huwelijksdocumenten van Pieter du Plessis en Anna Wijk staat geschreven, 'geboren en wonende' binnen deze stad'.
Een datum van zijn geboorte of doop is niet voorhanden.

VOLKSTELLING BREDA 1812
Bij een volkstelling te Breda in 1812 werd in deze akte genoteerd dat Pierre Duplecis op 8 oktober 1780 werd geboren en letterzetter van beroep was. (Pieter was toen dus 32 jaar.)  
Eigenlijk is hier geen twijfel over mogelijk dat dit de Pieter du Plessis is die zich later in Zutphen vestigde en daar ook als letterzetter genoteerd werd in de archieven en in een plaatselijke drukkerij werkte.


Bij de volkstelling te Breda in 1812 werd in de akte (boven) genoteerd, dat Pierre Duplecis op 08-10-1780 werd geboren en letterzetter van beroep was.
 

 DRUKKER

Pieter zal toch enige vorm van onderwijs genoten hebben om het vak letterzetter te kunnen beheersen, met veel fair zette hij 1803 zijn sierlijke handtekening onder diverse documenten. Wist hij misschien geen werk te vinden als letterzetter, en is hij enkele jaren militair geweest (?), gezien zijn tocht met zijn gezin langs diverse garnizoenssteden, na Bergen op Zoom werden dat achtereenvolgens: Goes, Breda, Arnhem en Zutphen. Maar op documenten vanaf Breda werd als beroep letterzetter vermeld.

In het leger zal toch geen, of weinig werk zijn voor en letterzetter lijkt me.  
In het doopdocument uit 1812 van Pieters zoon Johannes, staat ook vermeld dat vader Pieter letterzetter/drukker van beroep was, evenals op documenten uit Zutphen en Leeuwarden.

                                                                                           Drukkerij begin 19 de eeuw.

DRUKKERIJ IN BERGEN OP ZOOM
In 1794 (Pieter is dan ca. 14 jaar oud) verscheen een in Bergen op Zoom gedrukte krant "het Nuttig en Vermakelijk Weekblad" voor burgers en landlieden. Het weekblad werd uitgegeven door de drukkers Van Bronkhorst en Van Riemsdijk te Bergen op Zoom en de firma Van Bergen te Breda. Het weekblad verscheen tot 1797. 
Voor zover is na te gaan, kreeg BopZ pas in 1790 een drukkerij binnen haar muren. In 1799 trokken de zwagers Van Bronkhorst en Van Riemsdijk zich terug uit de drukkerij. Of de drukkerij toen in andere handen ging staat niet vermeld.
Bron: Drukkerijgegevens uit 'Geloof kan Bergen verzetten.' Auteur Charles de Mooij.
Zou Pieter daar misschien als letterzetter gewerkt hebben? En op negentien jarige leeftijd in 1799 werkloos zijn geworden?
 
HUWELIJK VAN PIETER DU PLESSIS MET ANNA WIJK

Op 13-08-1803 gingen Pieter du Plessis en Anna Catharina Weyk in ondertrouw. Anna Weyk werd geboren op 01-02-1781 te BoZ. Ze huwden voor de Schepenbank* op 28-08-1803 te BoZ. Uit dit huwelijk werden 8 kinderen NH. gedoopt. Op 31-08-1803 (3 dagen na hun huwelijk) lieten zij hun dochtertje Pieternella dopen te BoZ. Het dochtertje was bij het dopen al 4 /5 weken oud. 
Het jonge meisje werd maar 9 weken oud en stierf op 29-09-1803 aan tering.

Het vermoeden, dat Pieter in de periode van de huwelijksvoltrekking met Anna Catharina Wijk misschien als soldaat in garnizoen zou liggen in deze stad, (dus daar 'woonde') is inmiddels ook achterhaald, want in de archieven van de burgerlijke stand werd duidelijk en uitgebreid vermeld wanneer een persoon in een regiment diende. ('Huwelijken 1748 - 1810 Bergen op Zoom Schepenbank alle religies' ) Ook werd in deze documenten duidelijk, dat in die periode, slechts enkele keren 'pro deo' werd getrouwd, waaronder ook Pieter du Plessis en Anna Wijk.

Pieter Dubblesie was getuige bij een doop op 27-03-1808 van Jacobus Wijk geb. 21-03-1808 te Bergen op Zoom.

De geboortedatums van de kinderen van Pieter du Plessis en Anna Wijk.
Pieternella du Plessis                31-08-1803 NH. gedoopt B.op Z.    overl. 29-09-1803 (Teering) 9 weken.
Pieter du Plessis                       11-10-1804 NH. gedoopt B. op Z.   zeer jong overleden
Johanna du Plessis                   19-08-1807 NH. gedoopt Goes,      zeer jong overleden  
Johanna Petronelle du Plessis    06-06-1809 NH. gedoopt Goes,      overl. 14-10-1848 Zutphen. 39 jaar. 

Jean du Plessis                         09-06-1812 NH. gedoopt Breda,    overl. 05-08-1884 Zutphen. 72 jaar.
Pieter du Plessis                       27-02-1815 NH. gedoopt Arnhem,  overl. 18-11-1897 Utrecht.  82 jaar
Frederik du Plessis  tweeling     16-06-1819 NH. gedoopt Zutphen,  overl. 21-08-1819 Zutphen. 5 weken.
Willem du Plessis                     16-06-1819 NH. gedoopt Zutphen,  overl. 28-08-1819 Zutphen. 6 weken.
Maria du Plessis                       31-08-1820 NH. gedoopt Zutphen,  overl. 21-04-1850 Zutphen. 30 jaar.

 
Inschrijving Luthers doopboek: geboorte van Anna Catharina Weyk te Bergen op Zoom 01-02-1781. Vader was Everhard Weyk, moeder was Anna Weyk.
Broer van Anna is Joan Jacob Weyk geboren 27-05-1778 te Bergen op Zoom. Vader is Everhard Weyk, Moeder is Anna Willemsen.


 

Geboorteregister te Breda uit 1812: in het Frans. Geboorte van Jean du Plessis op 09-06-1812 te Breda.

Er staat vermeld dat zijn vader (Pieter) drukker is van beroep, leeftijd negenentwintig jaar en geboren in Bergen op Zoom. Volgens deze opgegeven leeftijd van 29 jaar zou vader Pieter dus in 1782 geboren zijn. (Op een geboorte document te Arnhem van zoon Pieter geboren op 28-02-1815 staat de leeftijd van de vader op 33 jaar, dus hier zou Pieter senior geboren zijn in 1781.)  Bij de volkstelling in 1829 werd vermeld te Leeuwarden dat Pierre Duplessis  44 jaar was, dus dan zou hij in 1785 geboren zijn. Hieruit is af te leiden dat Pieter du Plessis niet precies wist wanneer hij werd geboren.


  geboortedocumentPieterteArnhemin1815.jpg

Document geboorte zoontje Pieter du Plessis te Arnhem op 27-02-1815.

 

VAN GARNIZOENSSTAD NAAR GARNIZOENSSTAD
Gezien de geboorteplaatsen van hun kinderen trok het gezin van garnizoensstad naar garnizoensstad. Het gezinnetje verhuisde voor 1809 van BoZ naar Goes, daar werd hun derde kind Johanna Petronella geboren op 06-06-1809. Inmiddels was het gezin al weer verhuisd naar garnizoensstad Breda want in 1812 werd daar Johannes (Jean) geboren. Op het Franse doopdocument van Jean staat vermeld dat vader Pieter 29 jaar is en van beroep drukker. Het gezin woonde in 1815 te Arnhem, daar kwam Pietertje '2' ter wereld. Dan volgt garnizoensstad Zutphen (1819) de tweeling Frederik en Willem en dochtertje Maria (1820) werden daar geboren. (In Arnhem en Zutphen werd ook weer vermeld dat Pieter letterzetter van beroep was.)
 
Het leven van Pieter en Anna moet erg zwaar en verdrietig geweest zijn, zij verloren vijf van hun negen kinderen op zeer jonge leeftijd. In Zutphen heeft Pieter rond 1819 waarschijnlijk als letterzetter werk gevonden in een plaatselijke drukkerij want bij de doop van zijn 3 kinderen die in Zutphen geboren zijn, waren telkens collega-drukkers getuigen. 

Pieter du Plessis overlijd op 07-05-1836 te Deventer op ruim 52 jarige leeftijd. (Zie bovenstaand document.) Gezien de opgegeven leeftijd, zou hij in 1783 geboren moeten zijn?
Het woordje 'ruim' staat waarschijnlijk voor 2 a 3 jaar ouder.
Zijn vrouw Anna Catharina Wijk overleed in Zutphen op 11-05-1840, 59 of 61 jaar oud. 

 

DoopPieternella29-03-1803.jpg
Doopakte NH: Pieternella dochtertje van Pieter du Plessis en Katharina Wijk. 31-08-1803 Bergen op Z. 
 
Doopakte NH: Pieter zoontje van Pieter du Plessis en Katharina Wijk. 11-10-1804 te Bergen op Zoom.
 

overlijdenpieternilladochtertje.jpg

Aankondiging van het overlijden van Pieternella op 29-09-1803, archief markiezenhof. Hierin werd genoteerd dat zij bij overlijden 9 weken oud was, dus werd zij geboren begin augustus 1803. Toen ze gedoopt werd op 31-08-1803 was ze al 5 weken oud, niet ongewoonlijk bij Hervormden. Ze stierf aan teering.
 
PIETER 'DUBBLESIE' was getuige bij doop op 27-03-1808 van Jacobus Wijk geboren 21-03-1808 te Bergen op Zoom. NH.

 (Bron: het Markiezenhof)

SCHEPENBANK
Pieter du Plessis en Anna Wijk (D. Luthers) hebben gekozen om voor de Schepenbank te trouwen. Men kon later dan alsnog voor eigen kerk trouwen. De Katholieke kerk en de Lutherse kerk erkenden een gemengd huwelijk niet. Er waren dan twee mogelijkheden, men kon trouwen voor een wettig huwelijk bij de Schepenbank (locale rechtbank) of voor de Nederlands Hervormd kerk (staatskerk)

 

DUBBEL geboortedocument uit archief Zutphen van de TWEELING Willem en Frederik du Plessis op 15-06-1819. Zij werden slechts enkele weken oud. Vader Pieter gaf aan acht en dertig jaar te zijn, wat inhoud dat hij in 1780/1781 werd geboren. Als beroep werd letterzetter genoteerd. Voor moeder Anna Wijk werd de leeftijd van veertig jaar genoteerd, dit zou betekenen dat ze niet in 1781 werd geboren maar in 1779.
 
NIEUW! VOLKSTELLING IN 1829
Nieuwe ontwikkelingen omtrent Pieter du Plessis (1780)
In deze periode verbleef Pierre Duplessis te Leeuwarden in hechtenis.
Op onderstaande lijst in het bevolkingsregister staat vermeld onder 'Huis van Opsluitingen en Tuchtingen'.
'Pierre Duplessis, 44 jaar oud, geboren te Bergen op Zoom, Gehuwd, Letterzetter, Protestant.'
In de kolom 'tot welke gemeente behorende' staat vermeld Rotterdam.
In de kolom 'Plaats naar waar zij zich begeven' staat vermeld Zutphen.
Bronvermelding: Alle Vriesen Leeuwarden, bevolkingsregister. Volkstelling 1829.
 
 

Afbeelding hierboven: gedeelte pagina uit het bevolkingsregister Leeuwarden Volkstelling 1829 waar onder aan Pierre Duplessis wordt vermeld als één van de gevangenen.

TRESOAR
Bij nader onderzoek te Leeuwarden bij TRESOAR (Fries historisch en letterkundig centrum) werd duidelijk dat Pierre (Pieter) du Plessis werd opgenomen in deze inrichting in 1827 wegens gepleegde diefstal.
Letterlijk staat in het register: 
'Onderscheidene diefstallen ten huize van en jegens hunnen meester gepleegd bij wien hij voor loon was te werken.'
'Bij arrest van het Hof van Assises van de Provincie Gelderland op 13 december 1827.'
'Bij arrest als boven d.d. 13 december 1827 gecondemneerd tot drie jaar confinement.'
 

Op de afbeelding hieronder blijkt, dat Pierre Duplessis de diefstal met drie andere letterzetters (collega-drukkers?) heeft gepleegd,

zij kwamen uit Zutphen. Naast deze 4 boekdrukkers werden nog 2 medeplichtigen berecht waaronder een heler van de goederen. Waarom Pierre behoorde tot de gemeente (woonplaats) Rotterdam is nog een raadsel. (Hij woonde al vanaf 1819 met zijn gezin in Zutphen.) Waarschijnlijk woonde hij met zijn gezin (tijdelijk) bij zijn moeder die in 1827 in Rotterdam woonde en de hoge leeftijd had van 78 jaar, zij overleed op 82 jarige leeftijd in 1831 te Rotterdam.

Er werden gevangenisstraffen van twee en drie jaren opgelegd. Allen hoefden de opgelegde straf niet geheel uit te zitten.

 

geboortedatumpierreduplessis8oktober1786gedeelte1-3.jpg

 pierreduplessisdeventergeboortedatum1786gedeelte2-4.jpg

Hierboven:  het register van bevolking 'Volkstelling' te Deventer in 1829.

Ook hier werd Pierre Duplessis genoteerd (terwijl hij gevangen zat in Leeuwarden) met als geboortedatum 08-10-1786.

(Bij de volkstelling in Breda in 1812 gaf Pierre Duplessis als doopdatum 08-10-1780 op.) 

 

KLIK HIER > PAGINA 5